Borsada yatırım yapmak istiyorsunuz ama nereden başlayacağınızı bilmiyor musunuz? Öyleyse bu yazımız tam da size göre!
Bundan 21 yıl önce, 2001 mali krizinin yaşandığı günlerde, bugün BİST 100 olarak bildiğimiz, eski adıyla IMKB 100 endeksine yatırım yapmış olsaydınız bugün paranız yaklaşık 23 kat daha değerli olacaktı. Örnek verecek olursak, 2001 yılının Mart ayında 100.000 TL’lik yapacağınız yatırımın değeri bugün tam tamına 2.300.000 TL ediyor. Yani borsada şu an yapacağınız başarılı bir yatırım, sizi yıllar sonra finansal özgürlüğünüze kavuşturabilir.
Bu şekilde anlatınca kulağa çok hoş, hatta kolay geliyor olabilir ama başarılı bir yatırımcı olmak dışarıdan göründüğü kadar basit değildir. Finansal piyasalara derinlemesine girmeden önce ne yapacağınız hakkında bilgi sahibi olmanız gerekir. Nasıl ve nereden mi başlardınız? İşte adım adım yeni başlayanlar için borsada yatırım kılavuzu!
1. Yatırımcı Profilinin Tanımlanması
Başarılı bir borsa yatırımcısı olmanın ilk koşulu, kendinizi iyi tanımaktan geçer. Yatırım yapacağınız hisse senetleri, kullanacağınız sermaye miktarı, almak istediğiniz risk ve daha nice faktör yalnızca sizi ilgilendiren unsurlardır ve bu unsurlar yatırımınızın geri dönüşü açısından da belirleyicidir. Yatırımcı profilinizi keşfetmek için kendinize şu soruları sormakla başlayabilirsiniz?
| Analitik bir insan mısınız? Sayılarla aranız iyi mi? | Teknik Analiz ✅ |
| Matematikten ve sayılardan nefret mi ediyorsunuz? | Teknik Analiz ❌ |
| Araştırmacı bir kişiliğiniz var mı? Gündemi takip edip, birtakım ödevler yapabilir misiniz? | Temel Analiz ve Haber Akışı Takibi ✅ |
| Araştırma yapmaktan, zihninizi gündemi takip ederken yormaktan hoşlanmıyor musunuz? | Temel Analiz ve Haber Akışı Takibi ❌ |
| Borsayı ve hisse senetlerinin performanslarını takip etmek için zaman ayırabilir misiniz? | Aktif Yatırım, daha fazla zaman gereksinimi ✅ |
| Bu işler için ayıracak fazla vaktiniz yok ya da vaktinizi harcamak istemiyor musunuz? | Pasif Yatırım, daha az zaman gereksinimi ✅ |
| Sabırlı bir insan mısınız? Volatilitenin psikolojik etkilerini sindirebilir misiniz? | Uzun vadeli yatırım, az sayıda işlem ✅ |
| Para kaybettiğinizde panikler misiniz? Günlük alış satış yapmak ve pozisyonlarınızı gün aşırı kapatmak sizi güvende mi hissettirir? | Kısa vadeli yatırım, çok sayıda günlük işlem (day trading) ✅ |
| Büyük kazanç ya da büyük kayıp arasında gidip gelebilir misiniz? | Yüksek riskli yatırım ürünleri ✅ |
| Güvenli, muhafazakar yatırımlar mı yapma niyetindesiniz? | Düşük riskli ve daha az volatil yatırım ürünleri ✅ |
İyi haber şu ki, yukarıdaki seçeneklerden hangisini kabul ederseniz edin, hala başarılı bir borsa yatırımcısı olmaya adaysınız. Değişen tek şey bunun “nasıl” gerçekleşeceği, yani yürüyeceğiniz yoldur.
2. Borsada Yatırım Yapmanın Farklı Yolları
Borsada yatırım yapmadan önce hangi türden finansal ürünlere yöneleceğinize karar vermelisiniz. Bu aşamada karşınıza birkaç seçenek çıkacaktır ve bunların kendiniz için en uygun olanı seçmek, yatırımınızın geri dönüşü açısından önemlidir.
2.1. Tekil Hisse Senetleri
Bir hisse senedine yatırım yapmak; ciddi bir araştırma, temel ve teknik analiz doğrultusunda gerçekleştiği takdirde yüksek kazanç sağlayabilir. Eğer bu araştırmayı yapabilecek altyapınız ve vaktiniz varsa paranızı tekil hisse senetlerine yatırmak daha akıllıca olabilir.
Tekil hisse senetleri risklidir ancak yatırımcısının kısa vadede dahi yüzünü güldürecek bir getirisi olabilir. Öte yanda temel ve teknik analiz, şirketlerin bilançoları ve çeyrek performansları gibi şeyler size çekici gelmiyorsa, daha pasif bir yaklaşım benimsemekte yanlış bir şey yoktur. Bu durumda borsa endeksleri ya da aracı kurumların model portföyleri iyi birer seçenek olarak karşınıza çıkabilir. Aktif yatırımcılar tekil hisse senetlerini daha sık tercih ederler.
2.2. Borsa Endeksleri / Model Portföyler
Bir hisse senedine yatırım yapmak yerine, gözlerinizi borsa endekslerine veya model portföylere çevirebilirsiniz. Özellikle de finansal piyasalardaki deneyimi daha az olan, araştırma ve analiz için vakti ve altyapısı bulunmayan, risk eşiği düşük olan yatırımcılar için bu enstrümanlar biçilmez kaftan olabilir.
Endeksler genellikle uzun vadeli yatırım ürünleri olarak bilinirler. Bunun geriye dönük sağlamasını yaptığımızda, bu düşüncenin pek da yanlış olmadığını görebiliriz. Birkaç yılı kapsayan uzun bir periyotta birçok borsa endeksinin volatiliteden kaynaklı zararların üzerinde bir kazanç getirdiğini görebiliriz.
Pasif yatırımcılar borsa endekslerini daha sık tercih ederler.
Model portföyleri ise tekil hisse senetleri ve borsa endeksleri arasında bir yerde konumlandırabiliriz. Aracı kurumların analist ve uzmanları tarafından seçilen birden fazla hisse senedi ile oluşturulan bu portföylere yatırım yapmayı da tercih edebilirsiniz. Bu sayede; ortalamanın üzerinde bir kazanç elde etme şansını, orta düzeyde bir risk alarak yakalamış olursunuz.
3. Hisse Senetlerine Yapılacak Yatırımın Kaynağı
Bu aşamada, hisse senetlerine yatırım yapmamanız gereken paradan bahsedelim. Borsa, kısa bir süre sonra ihtiyacınız olabilecek bir parayı değerlendirmek için uygun bir yer değildir. Uzun vadede çok büyük bir olasılıkla, yükseliş kaydedecek olan hisseler, kısa vadede para kaybetmenize yol açabilir. Bir yıllık periyotta (ki hisse senedi piyasası için kısa vade sayılır) %20’lik kayıp yaşamanız son derece normal karşılanmalıdır. Örneğin Covid salgınının etkisi ile küresel piyasalarda yaşanan düşüş önce %40’ları buldu ancak birkaç ay içinde ise tüm zamanların en yüksek seviyelerine yükseldi. Bu örnekten alınması gereken en temel ders, hisse senedi yatırımının bir süreç işi olduğunun asla unutulmaması gerektiğidir.
- Evinizin kredi borcu için ayırdığınız para,
- Çocuğunuzun okul taksiti için biriktirdiğiniz para,
- Yazın tatile çıkmak için kenara ayırdığınız para,
- Bir dostunuzdan kısa süreli borç olarak aldığınız para
Borsada yatırım yapmak için uygun birer kaynak değildir. En az birkaç yıl ihtiyacınız olmayacak ve bir kısmını kaybetmeyi göze alabileceğiniz miktardaki bir kaynak ile yatırım yapmak en doğru yaklaşım olacaktır.
4. Bir Yatırım Hesabı Açın
Temel konuları ve endişeleri geride bıraktığımıza göre güvenilir bir aracı kurumdan hesap açarak yatırım yapmanın 4. adımına geçebilirsiniz. Borsa aracı kurumlar üzerinden bir yatırım hesabı açmak genellikle birkaç dakika süren basit bir işlemdir. Ancak hangi aracı kurumu tercih edeceğiniz ise ince eleyip sık dokumanız gereken bir süreci içinde barındırabilir.
4.1. SPK Lisanslı ve Güvenilir Bir Aracı Kurum Seçin
Aracı kurum seçimi, yatırımınızın güvenliği ve kişisel huzurunuz için son derece önemlidir. İnsanlar birikimlerini korumak ve mümkünse artırmak için yatırım yaparlar. Hesap açtığınız aracı kurumun, ülkenizdeki düzenleyici (regülatör) kurum tarafından yetkilendirildiğinden emin olun. Özellikle online olarak hizmet veren, küçük ölçekli denizaşırı aracı kurumlarla çalışmaktan imtina etmenizi öneririz. Bu türden hizmet sağlayıcılar karşınıza çeşitli promosyonlar ve gerçek olamayacak kadar çekici birtakım teklifler ile gelebilir. Ancak paranızı alıp ortadan kaybolduklarında karşınızda bir muhatap dahi bulamayabilirsiniz.
4.2. İşlem Platformlarını İnceleyin
Seçtiğiniz aracı kurumun işlem platformlarını inceleyin, deneyimleyin. Para yatırmadan önce ücretsiz demo hesap açarak herhangi bir risk almadan piyasalarda gerçek zamanlı alış satış işlemleri gerçekleştirebilirsiniz. Neticede yatırımlarınızı yönetirken o işlem platformunu kullanıyor olacaksınız ve bunu rahat ve konforlu bir biçimde yapıyor olmayı dilersiniz.
4.3. Aracı Kurum Komisyon Oranları Önemli!
Yatırım yapmadan önce, seçtiğiniz aracı kurumun komisyon oranlarını ve işlem masraflarını dikkatli bir biçimde gözden geçirin. İlk bakışta çok iyi şartlar sunuyor gibi görünen bazı aracı kurumların, küçük dipnotlar ve sözleşmelerin içine adeta gizlenmiş bazı maddeler ile yatırımcılardan yüksek komisyon oranları aldığı durumlar mevcuttur. Bu yüzden hem sözleşmenizdeki genel şartları ve koşulları, hem de yatırım yapmak istediğiniz hisse senetleri için belirlenen komisyon oranlarını inceleyin.
Eğer bu ayrıntılarla uğraşmak istemiyorsanız, Trive Yatırım Menkul Değerler’de hesap açarak SIFIR Aracılık Komisyonu ile hisse senedi yatırımı yapmanın keyfini çıkarabilirsiniz.
5. Yatırım Yapmaya Devam Edin
“Olağanüstü sonuçlar elde etmek için olağanüstü şeyler yapmanıza gerek yok”.
Warren Buffet, yani kimilerine göre tüm zamanların en iyi uzun vadeli yatırımcısı tarafından söylenen bir söz! Ona göre, “Borsada para kazanmanın en kesin yolu, büyük işletmelerin hisselerini makul fiyatlara düştükleri zaman satın almak ve bu şirketler büyük kaldığı sürece hisse senetlerini elinizde tutmaktır. Yatırım kavramına bu şekilde yaklaşırsanız, yol boyunca bazı dalgalanmalar yaşayabilirsiniz, ancak zamanla mükemmel getiriler elde edeceksiniz.”
Warren Buffet gibi bir profilin söylediklerini ciddiye almak, hatta bunları yatırım kararlarınız için rehber olarak kullanmak akıllı bir seçim olabilir. Bunun da ötesinde, yatırımcı olmak aslında bir yaşam biçimini de beraberinde getirir.
Yatırımcı gibi yaşamak; elde ettiğiniz gelirlerden tasarruf yapmanızı, harcamalarınıza fayda/maliyet analizi ile yaklaşmanızı, çevrenizde ve dünyada olup biten gelişmelere daha duyarlı olmanızı sağlar. Bu bilgi ve farkındalık sarmalı içinde geçirdiğiniz süre boyunca kendinizi geliştirme fırsatını da yakalamış olursunuz.
Yatırım yapmaya hemen bugün başlayın ve yatırım yapmaya, yatırımcı olmaya devam edin.