Hazine Bonosu Nedir?

Hazine bonosu, devletin kısa vadeli borçlanarak, bütçe açığını kapatmak amacıyla piyasaya sürdüğü yatırım aracıdır. Hazine bonosu çeşitleri, Türkiye’de Maliye ve Hazine Bakanlığı güvencesi altında yatırımcıya sunulur. Devlet, kısa vadeli borçlanmak amacıyla bono senetleri üretir ve satışa çıkarır. Hazine bonosu senedinin en önemli özelliği ise vade süresinin bir yıldan az olmasıdır. Bir yıldan uzun süreli hazine bonoları ise “Devlet Tahvili” olarak adlandırılır. 

Hazine bonosu çeşitlerinde yatırımcıya anapara ve bono faiz oranına göre hesaplanan kâr getirisi vade sonunda ödenir. Devlet, ülkenin ekonomik ve finansal koşullarına göre hazine bonosu üretimi ve satışı gerçekleştirir. Ayrıca hazine bonosu ürünleri, vade süresi henüz bitmeden ödeme aracı veya takas işlemlerinde kullanıma uygun özelliktedir. Bunun yanı sıra hazine bonosu senetleri, iç borçlanma evrakları olarak da tanımlanır. Hazine bonosu faiz getiri oranı ise devletin yetkili kurumları tarafından belirlenir.

Hazine Bonosu Çeşitleri Nelerdir?

Hazine bonosu çeşitleri arasında; kuponlu tahvil bonoları, TÜFE’ye endeksli tahvil bonoları, dövize endeksli tahvil bonoları ve iskontolu tahvil bonoları yer alır. Hazine bonosu çeşitlerini kısaca şu şekilde açıklamak mümkündür:

Kuponlu Hazine Tahvil Bonoları

Kuponlu tahvil bonolarının vade süresi iki yıldan fazladır. Vade süresi içinde yatırımcıya dönemsel ödemeler yapılır. Dönem ödemeleri; 3, 6 veya 12 ayda bir yapılabilir. Ara dönem getiri tarihleri yetkili kurumlarca belirlenir. Kuponlu tahvil bonoları; sabit ödemeli ve değişken ödemeli olmak üzere iki çeşittir. Sabit kupon ödemelerinde belirli aralıklarla yatırımcıya kâr ödemesi yapılırken, değişken ödemeli hazine bonosu ürününde piyasada oluşan gelişmelere göre ara ödemeler yapılır. Sabit ödemeli kuponlu bonolarda vade süresi on yıla kadar uzayabilir.

TÜFE’ye Endeksli Hazine Tahvil Bonoları

Yüksek enflasyon beklentisinin oluştuğu dönemlerde TÜFE’ye endeksli hazine bonosu senetleri piyasaya sürülür. Beş yıl vade süresine sahip TÜFE’ye endeksli tahvil bonolarda, kupon ödemesine enflasyon farkı da eklenerek ödeme yapılır. Devletin senette enflasyon farkı ödeyerek, anapara alım gücünün korunması amaçlanır.

Dövize Endeksli Hazine Tahvil Bonoları

Dolar hesabı vadeli mevduat yatırım türüne benzerlik gösterir. Ödemeler döviz cinsinden yapılır. Böylece anapara döviz kurlarına endeksli olarak faiz getirisi sağlar. Vade sonunda anapara ve faiz getirisi yatırımcıya topluca ödenir.

İskontolu Hazine Tahvil Bonoları

Tahvil değerinin vade sonundaki toplam etkisi üzerinden indirim yapılarak satışa sunulur. Vade dönemi boyunca kupon ödemesi yapılmaz. Anapara ve faiz getirisi vade sonunda yatırımcıya ödenir.

Hazine Bonosu Artı ve Eksi Yönleri Nelerdir?

Hazine bonosu özellikleri arasında yatırım aracının risksiz olması ön plana çıkar. Ancak hazine bonosu senetlerinin avantajlarının yanı sıra bazı dezavantajları da bulunur. Hazine bonosu avantajları ve dezavantajları şu şekilde sıralanır:

Hazine Bonosu Avantajları

• Hazine bonosu senetlerinde vade sonunda elde edilecek faiz getirisi yatırımın başında bellidir.
• Senetlerin anapara ve faiz ödemesi devlet güvencesi altındadır.
• Hazine bonoları ile ikinci el piyasada da kâr yapmak mümkündür.
• Hazine bonoları bazı bankalar tarafından teminat olarak kabul edilir.

Hazine Bonosu Dezavantajları 

• Ülke ekonomisi ve finansal piyasalarda oluşan bozulmalar hazine bonosu faiz oranını düşürür.
• Piyasada yer alan diğer kredili ürünlerde faizlerin artması, bono değerlerini olumsuz etkiler.
• Savaş veya olağanüstü durumlarda devlet bonoları ödeyemeyeceğini açıklayabilir.
• Döviz kurunda oluşan yükselişler, hazine bonosu senetlerinin etki değerini ve kazanç yüzdesini azaltır.

Hazine Bonosu Ürünlerini Kimler Alabilir?

Hazine bonosu ihalelerine gerçek veya tüzel kişiler katılabilir. Hazine bonosu senetlerini ise yatırım hesabı sahibi olan yatırımcılar, banka veya aracı kurumlardan temin edebilir. Yatırımcılar genellikle bankalar üzerinden hazine bonosu senetlerine sahip olur. Ayrıca “Hazine bonosuna yatırım yapılır mı?” sorusuna cevap aramadan önce, hazine bonosu senetleri hakkında bilgi sahibi olmak gerekir. 

Hazine Bonosu Getirisi Nasıl Hesaplanır?

Hazine bonosu getiri hesaplamasında belirlenen formül sayesinde anapara+faiz getirisi kolayca hesaplanır. Bankalar yatırım başlangıcında gerekli hesaplamaları yaparak, yatırımcıyı bilgilendirir. Ayrıca getiri hesaplamaları için çeşitli uygulamalar ve siteler bulunabilir. Hazine bonosu senetlerinin getiri hesaplamasında kullanılan faiz oranı ve vade kriterleri, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenir. Bankalar ve yetkili aracı kurumlar açıklanan vade ve faiz oranlarına göre yatırım işlemlerine aracılık eder.

Hazine Bonosu ve Devlet Tahvili Farkı

Hazine bonosu ve devlet tahvili arasındaki fark, vade süreleri olarak göze çarpar. Bir yıldan kısa vade süresine sahip bonolar hazine bonosu adıyla üretilir. Ancak bir yıldan fazla vade süresi ile yatırım yapmayı sağlayan senetler ise devlet tahvili olarak adlandırılır. Bunun yanı sıra hazine bonolarında, senedin türüne ve vadesine göre faiz oranları ve kâr getiri yüzdeleri değişkenlik gösterir. 

Hazine Bonosu Vergisi Nedir?

Hazine bonosunda vergilendirme, devletin resmi kararları ve vergi kanunlarına göre belirlenir. Bazı dönemlerde ise kararnamelerle hazine bonolarından vergi kesintisi yapılmayacağı duyurulur. Vergi uygulanan dönemlerde hazine bonosu senetlerinden elde edilen kâr için belirtilen kesinti oranına göre stopaj vergisi devlet tarafından alınır. 

Vergi kesinti oranının düşük olması hazine bonosu senetlerinden elde edilecek kâr oranını artırabilir. Bu nedenle yatırım öncesi hazine bonosu vergi dilimleri ve oranlar hakkında bilgi sahibi olmak faydalı olabilir. Trive müşterisi olarak, hazine bonosu senetlerinde uygulanan vergilendirme oranları hakkında bilgi sahibi olmanız mümkündür. 

Hazine Bonosu Nasıl Alınır?

“Kupon ödemeli kupon ödemesiz hazine bonosu banka veya yetkili aracı kurumlardan alınır, şeklinde cevap verilir. Hazine ve Maliye Bakanlığınca çıkarılan hazine bonosu çeşitleri, yatırım hesabı sahibi yatırımcılar ve şirketler tarafından alınabilir. Ayrıca Hazine Bonosu senetlerinde, belirlenmiş alt limit ve işlem cüreti uygulamaları bulunur. Yatırım yapılan hazine bonosu senetleri, ticari alanda ödeme aracı olarak kullanıma uygundur.

Hazine Bonosu Zarar Eder mi?

Hazine bonosu senetleri devlet garantisi altında olduğundan zarar riski yoktur ve kâr getirisi yatırım başlangıcında bellidir. Ancak devletin moratoryum yani savaş gibi olağanüstü durumlarda ödeme yapmama durumu ortaya çıkabilir. Türkiye hazine bonosu senetlerinde böyle bir durumun hiç görülmemesi yatırımcılar için önemli. Bunun yanı sıra moratoryum durumunda borç yapılandırması gibi uygulamalarla çözüm oluşturulur. 

Devlet Neden Hazine Bonosu Çıkarır?

Devlet, yıl içinde oluşan cari bütçe açığını kapatmak amacıyla devlet kendi güvencesi altında iç borçlanma senetleri satışı gerçekleştirebilir. Bütçe açığına destek sağlayan devlet, üretim ve istihdamı destekleyerek ekonomik kalkınma planları yürütür. Ayrıca hazine bonosu senet satışı ile Merkez Bankası rezervleri yükseltilir. Böylece devlet, döviz kurlarında oluşabilecek dalgalanmaları ve ani yükselişleri önlemeyi amaçlar.