hisse-senedi-fiyatlari-neden-dalgalanir
Hisse Senetlerinin Yükselip Düşmesine Neden Olan Etkenleri Anlamak…
Hisse senedi fiyatları, tek bir işlem gününde değer olarak (bazen şok edici oranlarda) artmak ya da azalmak kaydıyla dalgalı bir seyir izler. Özellikle acemi yatırımcılar, yaşanan bu fiyat hareketlerini anlamlandırma konusunda güçlük yaşarlar. Oysaki finansal piyasalarda başarılı olmanın yolu, fiyat hareketlerini doğru bir biçimde analiz etmek ve alım satım kararlarını buna göre vermekten geçer.
Borsa Bir Açık Artırmadır
Hisse senetlerinin neden ve nasıl dalgalandığına girmeden önce borsanın çalışma mantığına bir göz atalım. Borsa, alıcılar ve satıcıların halka açık şirketlerin mülkiyet hisseleri için fiyat pazarlığı yaptığı bir müzayededir. Bir taraf belirli bir şirketteki mülkiyetini satmak isterken diğer taraf bu mülkiyeti satın almak ister. Taraflar, yani alıcı ve satıcı bir fiyat üzerinde anlaştığında, ticaret eşleştirilir ve bu, hisse senedi için yeni piyasa fiyatı olur.
Hisse Senedi Arz ve Talep Dengesi
Borsada bireysel yatırımcılar, şirketler, varlık yönetimi şirketleri hatta hükümetler varlık gösterebilir. Diğer tüm piyasalar gibi, arz ve talep arasındaki denge, hisse senedinin fiyatını belirleyen temel faktördür. Bir ürüne olan talep yüksek ve bu talebi karşılayacak arz miktarı sınırlı ise fiyat doğal olarak artacaktır. Diğer yandan bir ürünün arzı yüksek iken buna karşın piyasada kendine yeterli alıcı bulamıyorsa, ürün bolluğu yaşanacak ve fiyat düşecektir. Geçtiğimiz yıllarda Rusya ile yaşadığımız “Uçak Krizi” meselesini hatırlayalım. Rusya Federasyonu Türkiye’den ithalatı yasaklayınca, gümrük kapılarından dönen on binlerce ton meyve sebze iç pazara dönmek zorunda kalmıştı. Yaşananlar elim bir hadise olsa da, iç piyasada aşırı bollaşan ürünler sebebiyle, bir süre boyunca vatandaşlar maliyetinin bile altında, bedavadan biraz daha pahalıya domates satın alma imkanı bulmuştu. Arz ve talep arasındaki bu ilişkinin, bir ürünün fiyatı üzerinde ne denli etkili olabileceğinin kanıtı değil mi?
Arz ve talep dışında, büyük finansal haberler, doğal afetler, yatırımcının şirket finansallarına tepkisi veya fiyat spekülasyonu gibi diğer faktörler normalden daha büyük fiyat dalgalanmalarına neden olabilir.
Hisse Sayısı ve İşlem Hacimleri
İşlem gören hisse sayısı “işlem hacmi” olarak adlandırılır ve belirli bir hisse senedinin ne kadar “sıcak” olduğunu veya diğer yatırımcılardan ne kadar ilgi gördüğünü gösterebilir. Ayrıca, yatırımcılara belirli bir hisse senedinde bir pozisyona girmenin veya bu pozisyondan çıkmanın ne kadar kolay olacağı konusunda bir fikir verebilir.
Not: Büyük miktarlarda hisse senedi aynı anda piyasaya sürüldüğünde, bu bir sorun olabilir. Örneğin, 2007-2009 mali krizi sırasında, Lehman Brothers gibi firmalar, varlıklarının çoğu likit olmadığı için iflasla mücadele ederken nakit toplamak için ellerinden gelen her şeyi bırakmak zorunda kaldılar. Uzun vadeli bir alıcı için bu varlıklar, Lehman Brothers’ın satmaya hazır olduğu fiyattan çok daha değerliydi.
Alıcılar ve Satıcılar Nelerden Etkilenir?
Sıradan bir işlem gününde, hisse senetlerinin değeri sebepsiz yere fazla hareket etmez. Çoğu zaman hisselerin bir işlem gününde %1 – %2 oranında aşağı veya yukarı yönde hareket ettiklerine tanık oluruz. Ancak nadiren de olsa, hisselerin keskin bir şekilde yükselmesine veya düşmesine neden olan olaylar meydana gelebilir. Bir yatırımcı için büyük fırsatlar içerebilecek bu türden senaryolara hazırlıklı olabilmek için her zaman kenarda bir miktar nakit bulundurmak akıllıca olacaktır.
Dış Etkenler
Hisse senedi fiyat hareketleri, şirketin kendisiyle ilgili gelişmeler kadar diğer harici faktörlerden de etkilenir. Örneğin faiz oranı artışı gibi büyük bir finansal haberin etkileri tüm piyasalara yansır. Deprem, sel veya benzer doğal felaketler, piyasada tepkiyi hızlandırarak yatırımcıların ellerindeki varlıkları satmaları konusunda normalden aceleci davranmalarına neden olabilir. Özellikle panik ortamından kaynaklı yüksek hacimli mumlar, acemi yatırımcıların psikolojisini en fazla zorlayan senaryolar olarak öne çıkmaktadır. Böyle anlar, deneyimli ve soğukkanlı yatırımcılar açısından da fırsat olma özelliği taşımaktadır. Herkes elindeki hisselerini değerinin altına satarken, bir diğer kesim uygun fiyattan bunları alabilir ve koşullar normale döndüğünde daha iyi bir fiyattan karlı bir şekilde satabilir
Yatırımcıların piyasadaki haberlere verdikleri tepkiler ister duygusal bir karar isterse de analize bağlı bir tutum olsun; her iki şekilde de hisse senedinin fiyatı üzerinde etkili olacaktır.
Yatırımcı Analizleri
Yatırımcılar çoğu zaman satın aldıkları ya da satın almayı düşündükleri hisse senetlerini takip ederler. Örneğin, bir şirketin zayıf bir kazanç raporu açıkladığını varsayalım. Bu şirketin hisselerinin bazı sahipleri panik yapabilir, hisselerini satabilir ve arz talepten yüksek olduğunda fiyat daha fazla düşüş eğilimine girebilir. Öte yandan, bazı yatırımcılar kötü haberi geçici bir durum olarak değerlendirebilir ve böylece hisse senedinin değeri tekrar yükselene kadar bunları indirimli olarak almayı düşünebilir.
Spekülatörler hisse senedi fiyatlarını aşırı uçlara çekmeye çalışabilir. Özellikle piyasa değeri küçük olan bazı şirketlerin hisse senetleriyle ilgili spekülasyon girişimlerine karşı dikkatli olmak gerekmektedir. Büyük market değerine sahip şirketlerin hisse senetleri kolaylıkla speküle edilemez.
Aracı Kurumlar Arasında Hisse Senedi Fiyatları Neden Farklıdır?
Teoride, aracı kurumdan bağımsız olarak bir hisse senedi için aynı fiyatı ödemeniz gerekir. Ancak teori ile uygulama arasında küçük fiyat farklılıkları olabiliyor. Aracı kurumun fiyatları aldığı network ve eklenen birtakım işlem ücretleri, hissenin size yansıyan fiyatını bir miktar değiştirebilir. Hisse senedi ne kadar likit bir varlık ise fiyat farklı yaşanma ihtimali de o kadar düşük olacaktır. Likiditesi düşük, kuruş hisseleri diye tabir edilen finansal varlıklar üzerinde işlem yaparken bir kat daha dikkatli davranmanız önerilir. Eğer fiyat farklılıklarından endişe duyuyorsanız, alım satım fiyatını garanti eden bir limit emri kullanmayı düşünebilirsiniz.