Boğa Sezonu Nedir?

Finansal piyasalarda “boğa” ve “ayı” terimleri, piyasaların içinde bulunduğu durumu ifade etmek için sıklıkla kullanılır. Boğa piyasası ya da ayı piyasası; hisse senetleri başta olmak üzere yatırım enstrümanlarının genelinin nasıl bir fiyat hareketi yaşadığını; daha açık bir ifade ile yatırımcısına kazanç getirip getirmediğini söylemeye yönelik sembolik bir betimlemedir.

Yatırımcılar için boğa sezonu ya da ayı sezonu fark etmeksizin piyasaların yönü hakkında doğru çıkarımlarda bulunabilmek son derece önemlidir. Çünkü piyasaların genel dinamikleri, yatırım yaptığınız menkul kıymetlerden bağımsız olarak, portföyünüzün üzerinde ciddi bir etki yaratacaktır. 

Hangi hisse senedine, hangi menkul kıymete yatırım yaparsanız yapın, piyasalardaki trendin yönü sizin aldığınız pozisyon ile ters yönlü ise bu, büyük ihtimalle para kaybetmeniz ile sonuçlanacaktır. Düşen bir trend hareketi varken, mevcut yatırımlarınız ile bekliyor olmak, bir yatırımcının psikolojisini en çok zorlayan durumlardan biridir. Çünkü düşüşün nerede duracağını tahmin etmek son derece zordur.

Fiyatların sürekli yükseldiği bir boğa piyasası da yatırımcılar açısından her ne kadar keyifli olsa da, bunu psikolojik olarak yönetmek hiç de kolay değildir. Yükselişin ne kadar süre boyunca devam edeceği, yatırım yapılan menkul kıymetin nasıl bir değere ulaşabileceği belirsizdir. Boğa sezonları sırasında, en azından bir miktar kazancı realize etmek ve nakit bulundurmak, çoğu zaman akılcı bir strateji olarak önerilir.

Boğa ve ayı piyasası kavramları uzun vadeli trend hareketleridir. Boğa sezonunda mı yoksa ayı sezonunda mı bulunduğumuz, piyasanın yalnızca belirli bir olaya verdiği anlık tepki ile saptanamaz. Kısa vadeli iniş çıkışlar, küçük trend hareketlerinin ya da bir piyasa düzeltmesinin sonucu olarak gerçekleşebilir. Boğa ve ayı kavramları ise, piyasaların uzun vadede nasıl performans gösterdiği ile ilgilidir.

Boğa Piyasası Ne Demek?

Boğa piyasası, genel ekonomik durumun sağlam bir görüntü verdiği ve hisse senedi fiyatlarının sürekli ve güçlü bir şekilde yükseldiği periyot olarak tasvir edilir. 

Boğa piyasasında ekonomik koşullar yatırım yapmak için elverişlidir. Yatırımcıların çoğu ilgilendikleri finansal varlıkları satın alma eğilimindedir. Bu durum, uzun bir periyotta fiyatların sürekli olarak yukarıya tırmanması sonucunu doğurur.

Güçlü bir boğa piyasasının yaşandığı esnada gerçekleşen satışlar göreceli olarak daha küçük hacimli olurlar; bu da finansal enstrümanın fiyatında bir miktar geri çekilmeye sebep olsa dahi o noktada kendine daha fazla alıcı bulur ve fiyat bir önceki zirvenin üzerine çıkar. Böylece yükseliş trendi devam etmiş olur. Ta ki trendi kıracak büyüklükte bir satış gerçekleşene ve enstrümanın değeri zirve noktasından en az %25 aşağıya doğru sert bir iniş kaydedene kadar. 

Boğa Piyasası Özellikleri

Yukarıda anlaşılabileceği üzere; yatırımcı davranışları finansal piyasaların yönünü, finansal piyasaların yönü (daha doğrusu yatırımcıların piyasaları hangi yönde yorumladığı) ise yatırımcı davranışlarını etkiler. Karşılıklı bu etkileşim, trendin yönünü belirleyen ana unsurdur. Boğa piyasasının kendine özgü birtakım özellikleri bulunur.

Menkul Kıymetler için Arz ve Talep

Boğa piyasasında menkul kıymetler için güçlü talep ve zayıf arz söz konusudur. Bu durum, hisse senedi sahibi olmak için daha yüksek bir rekabet yaşandığı anlamına gelir. Başka bir ifade ile birçok yatırımcı menkul kıymet satın almak ister, ancak çok azı elinde tuttuğu yatırımlarını nakde çevirmeye isteklidir. Bu da kaçınılmaz olarak fiyatların yükselmesine yol açacaktır.

Genel Ekonomik Görünüm ve İstihdam

Boğa piyasası güçlü bir ekonomik durum ve yüksek istihdam ile beraber anılır. Çünkü borsada işlem gören şirketlerin hisseleri alıcı buluyor ve fiyatları yükseliyordur.

Yatırım Stratejileri ve Enstrümanları               

Boğa piyasalarında insanlar yüksek riskli yatırım enstrümanlarına daha fazla ilgi duyarlar. Kripto para, Forex, VİOP ve hisse senedi piyasalarında yatırımcı sayısı ve işlem hacimleri artarken, ayı piyasasında zayıf hareketlilik ve düşük işlem hacimleri gözlemlenir. 

Boğa piyasalarında “momentum yatırım stratejisi” adı verilen bir yatırımcı davranışı sıklıkla göze çarpar. Bu stratejiye göre piyasalarda yukarı yönlü bir ivme (momentum) varsa, fiyatı yüksek dahi olsa bir enstrümana yatırım yapılabilir; çünkü daha yükseğe çıkma olasılığı kuvvetlidir. Momentum yatırım stratejisini, “yüksek fiyattan al, daha yüksek fiyattan sat ve para kazan” şeklinde özetleyebiliriz.

Boğa Piyasasında Yatırımcı Psikolojisi

Boğa piyasalarında yatırımcılar sürekli yükselen fiyatlara direnemez ve bir noktadan sonra fırsatı kaçırma korkusu ile rakamları analiz etmeden yatırım yapmaya başlarlar (FOMO). Bu kitle davranışı neticesinde yükseliş bir süre daha güçlü bir biçimde devam edebilir. Potansiyel kazanç, yeni yatırımları beraberinde getirir. Tekerlek son sürat dönmeye devam eder, hatta sonsuza kadar dönmeye devam edecek algısı oluşmaya başlar. Ta ki frene basılana kadar.

Boğa piyasalarını bitiren olaylar zinciri, genellikle çok büyük sermayeli yatırımcıların (balinalar) tepe noktasında ellerindeki varlıkları satması ile başlar. Büyük hacimli bir satış, fiyatların sert bir biçimde aşağı inmesine yol açar. Bu durum; piyasalardaki deneyimi düşük, kazanç sağlama umuduyla trenin son vagonuna atlayan çok sayıda küçük sermayeli yatırımcıyı adeta paniğe sürükler. Fiyatların daha da aşağı inebileceği korkusu ile onlar da ellerindeki yatırımları satmaya başlarlar.

Boğa piyasasını tersine çeviren durumlar, büyük sermayeli yatırımcıların hareketleri ile gerçekleşebileceği gibi makroekonomik ve küresel politikaların bir yansıması olarak da karşımıza çıkabilir. Dünyadaki güçlü küresel aktörlerin mesajları ve eylemleri piyasaların yönü açısından da belirleyicidir. Aslında piyasaların yönünü etkileyecek ölçekteki yatırımcıların bir diğer özelliği de küresel ekonomik göstergeleri daha iyi okuyabiliyor; yaşanacak olayları daha erkenden kestirebiliyor olmalarıdır. Küçük sermayeli yatırımcılar için sürpriz niteliği taşıyabilecek, hatta finansal kayıplarının da sebebi olarak nitelendirilebilecek birçok haberin, büyük sermayeli yatırımcıların hazırlıklı olduğu bir senaryo olarak karşımıza çıkması güçlü bir olasılıktır.

Boğa Sezonu Ne Kadar Sürer?

Uzun süren bir boğa piyasası hemen her yatırımcının rüyalarını süsler ancak bu rüyanın ne kadar devam edeceğini kimse tam olarak bilemez. Hisse senedi piyasalarındaki ralliler ile kripto para piyasasındaki boğa koşuları birbirlerinden hem fiyat hareketi hem de süreç olarak ayrışabilir. Genel ekonomik şartların uygun olduğu ortamlarda, hisse senedi piyasaları birkaç yılı bulabilecek çok üzun bir periyot boyunca yukarı yönlü hareketine devam edebilir. Ancak hisse piyasasındaki bu istikrarlı yükselişlerin yüzdesel olarak daha küçük sıçramalara tekabül etmesi beklenirken, kripto para piyasalarındaki boğa koşuları yalnızca birkaç ay içinde çok sert yükseliş hareketlerine sahne olabilir. Herhangi bir coin yalnızca birkaç gün hatta birkaç saat içinde 10 kat yükselebilir. Bununla birlikte kripto para boğa koşusu başladığında herhangi bir genel ekonomik indikatör olmaksızın, yalnızca spekülasyon etkisi ile sona erebilir ve yerini fiyatların düştüğü bir ayı piyasasına bırakabilir. Boğa piyasasında anormal biçimde yükselen bu ürünler, bir ayı piyasası yaşandığında aynı şekilde keskin düşüşler kaydedebilir. 

Bull Run Ne Demek?

İngilizcesi Bull Run olan ve dilimize Boğa Koşusu olarak tercüme edilebilecek bu ifade, genel olarak finansal piyasalardaki boğa piyasalarını ya da uzun süren boğa sezonlarını betimlemek amacıyla kullanılır.