Ayı Sezonu Nedir?

Finansal piyasalar için “ayı” ya da” boğa” benzetmeleri; piyasanın içinde bulunduğu durumu ifade etmek için sıklıkla kullanılır. Ayı piyasası ya da boğa piyasası, hisse senetleri başta olmak üzere yatırım enstrümanlarının bir dönem boyunca genel olarak nasıl bir performans sergilediğini; daha açık bir ifade ile para kazandırıp kazandırmadıklarını söylemeye yönelik sembolik bir betimlemedir.

Yatırımcılar için ayı ya da boğa fark etmeksizin piyasaların yönü hakkında bir kavrayışa sahip olmak son derece önemlidir. Çünkü ekonominin genel dinamikleri portföyünüz üzerinde de büyük bir etkiye sahiptir. Hangi hisse senedine yatırım yaparsanız yapın, piyasalardaki trend ters yönde hareket ediyor ise bu, büyük ihtimalle para kaybedeceğiniz anlamına gelir. Düşen bir trendin içinde, mevcut yatırımlarınız ile bekliyor olmak, bir yatırımcı için en büyük sınavlardan birine dönüşebilir. Çünkü düşüşün nerede sona ereceğini kestirmek son derece zordur.

Ayı sezonu mu yoksa boğa sezonu mu yaşadığımız, yalnızca piyasanın belirli bir olaya verdiği anlık tepki ile saptanamaz. Kısa vadeli iniş çıkışlar, küçük trend hareketlerinin ya da bir piyasa düzeltmesinin sonucu olarak gerçekleşebilir. Hem Ayı Piyasası hem de Boğa Piyasası kavramları, piyasaların uzun vadede nasıl performans gösterdiği ile ilgilidir.

Ayı Piyasası Ne Anlama Geliyor?

Ayı piyasası, hisse senetleri ve hemen her menkul kıymetin sert düşüşler kaydettiği, işlem hacimlerinin düştüğü, makroekonomik verilerin zayıf göründüğü bir dönemi ifade eder.

Ayı piyasalarında ekonomideki genel görünüm zayıftır, yatırım yapmak için elverişli bir ortam yoktur. Yatırımcılar ellerinde tuttukları finansal varlıkları satma eğilimindedir. Bu durum, uzun bir periyotta fiyatların sürekli olarak aşağıya inmesi sonucunu doğurur.

Güçlü bir ayı piyasasının yaşandığı esnada gerçekleşen alımlar göreceli olarak daha küçük hacimli olurlar; bu da finansal enstrümanın fiyatında bir miktar yükselişe sebep olsa dahi o noktadan yine hacimli satışlar gerçekleşir ve fiyat bir önceki seviyenin de altına inebilir. Ta ki trendi kıracak büyüklükte bir alış gerçekleşene ve enstrümanın fiyatı oluşan dip noktasından yukarıya sert bir yükseliş hareketi kaydedene kadar.

Ayı Piyasası Özellikleri

Yukarıda anlaşılabileceği üzere; yatırımcı davranışları finansal piyasaların yönünü, finansal piyasaların yönü (daha doğrusu yatırımcıların piyasaları hangi yönde yorumladığı) ise yatırımcı davranışlarını etkiler. Karşılıklı bu etkileşim, trendin yönünü belirleyen ana unsurdur. 

Genel Ekonomik Görünüm ve İstihdam

Ayı piyasasında ise bunun tam tersi olarak zayıf bir ekonomik görünüm vardır. Düşen hisse fiyatları, şirketlerin de elini zayıflatır. Yeni yatırımlar konusunda daha muhafazakar bir tutum takınan şirketler istihdam yaratmak bir yana mevcut insan kaynaklarını dahi azaltma yoluna gidebilir.

Yatırım Stratejileri ve Enstrümanları     

Ayı piyasalarında yatırımcılar göreceli olarak daha düşük riskli finansal ürünlere yönelirler. Spot emtia, devlet tahvilleri, hükümetler tarafından desteklenen şirketlere ve/veya sektörlere ait hisseler, güvenli liman bulma düşüncesinin bir sonucu olarak yatırımcılar tarafından daha çok tercih edilir.

Ayı piyasalarında  genellikle “defansif yatırım stratejisi” yaygındır. Yatırımcılar sürekli düşen fiyatlar karşısında ya trendin yönü değişene kadar beklemeyi tercih ederler, ya da açığa satış yoluyla borsadan kazanç elde etmeye çalışırlar.

Ayı Piyasasında Yatırımcı Psikolojisi

Ayı piyasası, genellikle çok büyük sermayeli yatırımcıların (balinalar) tepe noktasında ellerindeki varlıkları satması ile başlar. Büyük hacimli bir satış, fiyatların sert bir biçimde aşağı inmesine yol açar. Bu durum; piyasalardaki deneyimi düşük, kazanç sağlama umuduyla trenin son vagonuna atlayan çok sayıda küçük sermayeli yatırımcıyı adeta paniğe sürükler. Fiyatların daha da aşağı inebileceği korkusu ile onlar da ellerindeki yatırımları satmaya başlarlar. Ayı piyasası karakteristiği olan bu durum, fiyatların sürekli olarak düştüğü ve piyasalarda bir umutsuzluğun hakim olduğu uzun bir periyot olarak gerçekleşir.

Fiyatların sonsuza kadar düşeceği algısı öylesine yerleşir ki, yatırdıkları sermayenin önemli bir bölümü erimiş olan birçok yatırımcı dahi satış yaparak nakde dönme yolunu seçer. Böylece paralarının geri kalan miktarını korumuş olacaklardır. Ta ki dipten yukarıya yay gibi fırlayan bir fiyat hareketi gerçekleşene kadar.

Ayı piyasasını bitiren olaylar zinciri; dip noktasından yüksek hacimli alımlar yapılması ile başlar. Düşüş trendini kırabilecek büyüklükte böyle bir fiyat hareketinin gerçekleşmesi, sayıları milyonlar ile ifade edilebilecek küçük sermayeli yatırımcıları da aksiyon almaya teşvik eder. Yatırımcı psikolojisi artık tersine dönmüştür ve herkes pastadan payını kapmak için harekete geçmeye hazırdır. Bu durum fiyatların yükselen bir trend içinde hareketine devam etmesi sonucunu doğrur.

Ayı piyasalarını tersine çeviren durumlar, büyük sermayeli yatırımcıların hareketleri ile gerçekleşebileceği gibi makroekonomik ve küresel politikaların bir yansıması olarak da karşımıza çıkabilir. Dünyadaki güçlü küresel aktörlerin mesajları ve eylemleri piyasaların yönü açısından da belirleyicidir. Aslında piyasaların yönünü etkileyecek ölçekteki yatırımcıların bir diğer özelliği de küresel ekonomik göstergeleri daha iyi okuyabiliyor; yaşanacak olayları daha erkenden kestirebiliyor olmalarıdır. Küçük sermayeli yatırımcılar için sürpriz niteliği taşıyabilecek, hatta finansal kayıplarının da sebebi olarak nitelendirilebilecek birçok haberin, büyük sermayeli yatırımcıların hazırlıklı olduğu bir senaryo olarak karşımıza çıkması güçlü bir olasılıktır.

Ayı Piyasası Ne Kadar Sürer?

Ayı piyasası ya da diğer bir ifade ile ayı sezonu, yatırımcıların en büyük kabuslarından bir tanesidir. Genel olarak, menkul kıymetlerin sürekli değer kaybettiği ve bu ürünlere yatırm yapanların zarar ettiği uzun bir süreçtir. Ayı piyasası ne kadar sürer sorusunun net bir yanıtı bulunmamakla birlikte çeşitli teknik analiz indikatörleri ile trend hareketinin ivmesi, gücünü koruyup koruyamacağı ve ne zaman sona erebileceğine dair isabetli bir tahmin yürütmek mümkün olabilir. 

Ayı Piyasası Ne Zaman Sona Erer?

2021 yılından itibaren finansal piyasalarda bir ayı sezonunu bütün şiddeti ile yaşıyoruz. İlk olarak Covid-19 salgınının küresel ekonomi ve tedarik zincirleri üzerindeki etkileri bunu tetiklemişti. Yaralar sarılmaya çalışılırken Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı “özel askeri opreasyon” yeni bir krizi dalgasının oluşması sonucunu doğurdu. Başta Avrupa Birliği ülkelerine olmak üzere dünyaya önemli miktarda enerji ve hammadde sağlayan Rusya’nın yaptırımlarla karşı karşıya kalması

Mevcut koşullarda (2022) etkisini sürdüren ayı sezonunun, bu koşullar değişmedikçe sona ermesini beklemek “aşırı iyimserlik” olacaktır. Savaş tehdidi soan ererse ve enerji maliyetleri kademeli olarak düşmeye başlarsa, onu takip eden birkaç ay içinde ayı piyasasının gücünü kaybetmesi veya sona ermesi beklenebilir. Ayı sezonu sona erdiğinde, zirve noktasına kıyasla önemli kayıplar yaşamış olan borsa endekslerinin ve hisse senetlerinin değer kazanmaya başlaması oldukça olasıdır.

Ayı Sezonunda Yatırım Yapılır mı?

Ayı sezonlarında yatırım yapmak oldukça riskli olsa da menkul kıymet alımları için en doğru zaman, bir ayı piyasasının sonlarına yaklaştığımız anlardır. Fiyatların %30, %40, düştüğü bir ayı sezonunda kademeli olarak alım yapan ve ortalama hisse maliyetini düşüren bi yatırımcının, sabrettiği takdirde market döngüsünün getirdiği bir sonraki yükseliş evresinde oldukça iyi kazançlar elde etmesi yüksek bir ihtimaldir.